Muris Muvazaası Nedir?

Öncelikle "muvazaa" kavramını anlamak gerekir. Muvazaa, en basit tanımıyla, tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacıyla, gerçek iradelerine uymayan ve aralarında hüküm doğurmayacak bir görünüş yaratmak konusunda anlaşmalarıdır. Yani, dışarıya karşı bir işlem yapılmış gibi gösterilirken, taraflar arasında aslında o işlemin geçersiz olduğu konusunda gizli bir anlaşma bulunur.

Muris muvazaası, mirasbırakanın, mirasçılarından mal kaçırmak amacıyla, aslında bağışlamak istediği bir malvarlığını (genellikle taşınmazları), tapuda satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi gibi farklı bir işlem altında göstermesidir.

Buradaki temel amaç, yasal mirasçıların dokunulmaz hakları olan "saklı paylarını" ortadan kaldırmak veya azaltmaktır. Mirasbırakan, belirli bir mirasçısına diğerlerinden daha fazla mal bırakmak istediğinde, bunu vasiyetname gibi yasal yollarla yaparsa diğer saklı pay sahibi mirasçıların dava açma hakkı doğar. Bu hakkı bertaraf etmek için muvazaalı, yani danışıklı işlemlere başvurulur.

Örnek: Ahmet Bey, tüm malvarlığını oğlu Ali'ye bırakmak istemekte, ancak kızı Ayşe'nin de saklı pay mirasçısı olduğunu bilmektedir. Bu sebeple, değeri 2.000.000 TL olan dairesini tapuda oğlu Ali'ye çok cüzi bir bedelle satmış gibi gösterir. Gerçekte ise Ali'den hiçbir para almamıştır ve amacı bu daireyi ona bağışlamaktır. İşte bu işlem, tipik bir muris muvazaası örneğidir.

Bir işlemin muris muvazaası olarak kabul edilebilmesi için şu unsurların bir arada bulunması gerekir:

• Görünürdeki İşlem: Tarafların gerçek iradelerini yansıtmayan, üçüncü kişileri (diğer mirasçıları) aldatmaya yönelik yapılan işlemdir. Genellikle tapuda yapılan satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi bu kategoriye girer.

• Gizli Anlaşma: Tarafların asıl iradelerini yansıtan ve görünürdeki işlemin geçersiz olduğu konusunda yaptıkları anlaşmadır. Örneğimizdeki gizli anlaşma, taşınmazın aslında satılmadığı, bağışlandığı yönündedir.

• Aldatma Kastı (Mirasçıdan Mal Kaçırma Amacı): Muvazaanın en kritik unsurudur. Murisin bu işlemi yapmaktaki temel motivasyonu, diğer mirasçıları miras haklarından yoksun bırakmaktır.

Muvazaalı işlemlerin ispatı genellikle zordur çünkü işlemler resmi olarak yasalara uygun gözükür. Ancak hukuk sistemimiz, saklı pay sahibi mirasçıları korumak için ispat konusunda bazı kolaylıklar tanımıştır. Muris muvazaasının varlığı her türlü delille ispatlanabilir. Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarına göre ispatta dikkate alınan bazı önemli kriterler şunlardır:

• Satış Bedeli ile Gerçek Değer Arasındaki Fark: Satış gösterilen malın bedeli ile gerçek piyasa değeri arasında fahiş bir fark olması en güçlü delillerden biridir.

• Tarafların Mali Durumu: Malı devralan kişinin (örneğin oğlu Ali'nin), o malı satın alacak mali gücünün olup olmadığının araştırılması.

• Murisin Yaşam Biçimi ve İlişkileri: Murisin belirli bir mirasçısına düşkünlüğü, diğerleriyle arasının bozuk olması gibi beşeri ilişkiler.

• Yöresel Gelenek ve Görenekler: Özellikle kız çocuklarından mal kaçırma eğiliminin olduğu bölgelerde bu durum bir delil olarak değerlendirilebilir.

• Tanık Beyanları: Aile içindeki durumu, murisin niyetini bilen kişilerin tanıklıkları.

Eğer mirasbırakanınızın diğer mirasçılardan mal kaçırmak amacıyla muvazaalı bir işlem yaptığını düşünüyorsanız, "Tapu İptal ve Tescil Davası" açma hakkınız bulunmaktadır. Bu dava ile, yapılan muvazaalı işlemin geçersizliğinin tespit edilerek tapu kaydının iptali ve miras payınız oranında adınıza tescil edilmesi talep edilir.

Muris muvazaasına dayalı tapu iptal ve tescil davaları herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süreye tabi değildir. Mirasbırakanın vefatından sonra her zaman açılabilir.